PROTETİK DİŞ TEDAVİLERİ (PROTEZLER)
Eksik olan dişin ağızda yarattığı fonksiyon kaybı beraberinde estetik ve psikolojik bakımdan da önemli problemlerin meydana gelmesine sebep olur. Diş hekimliğinde tamamen ya da kısmen kaybedilmiş dişlerin yerinin suni dişlerle doldurulması işlemine protetik diş tedavisi denilir.
Protez dişler, ağzınızda kaybettiğiniz diş veya dişlerden dolayı oluşmuş boşluğu doldurur. Çiğneme işlevini tam yapabilmenize yardım eder. Ön diş kaybıyla görülen konuşma bozukluğunu düzeltir. Dudak ve yanakları destekleyerek bu dokuların çökmesini engellerler ve estetik bir görüntü kazandırır.
Diş protezleri; sabit protezler ve hareketli protezler olarak ikiye ayrılır.
Sabit Protezler
Protetik diş tedavileri arasında en çok kullanılan sabit protezlerdir. Sabit protezlerde ana malzeme hastanın mevcut dişidir. Doğal dişin bozulan şeklini düzeltmek veya eksik diş söz konusuysa doğal dişlerden destek alınarak boşluğun giderildiği protez diş tedavisi yöntemidir. Bu nedenle hareketli protezlere nazaran sabit protezler doğal ve estetik görünüme sahiptirler. Bu protezleri hastalar kendileri istedikleri zaman çıkarıp takamazlar. Sabit protezler çeneye kron-köprü gibi yapıştırılarak uygulanan protez çeşididir. Bu protezin yenilenmesi, çıkarılması işlemlerini sadece diş hekimleri yapabilir. Sabit protez çeşitleri;
-Kron Protezler: Kuron protezler halk arasında, diş kaplaması veya kaplama diş olarak da bilinir. Kuron, çürük veya travmaya bağlı olarak kırık veya başka bir nedenle aşırı madde kaybı olan dişlerin ya da kanal tedavisi görmüş dişlerin küçültülüp kaplanması işlemidir. Kaplama, altında kalan hasar görmüş dişi her taraftan saran dental restorasyondur.
-Köprülü Protezler: Bir veya birden fazla diş eksikliğinde; estetik, konuşma ve fonksiyon kaybını karşılamak amacıyla komşu dişlerin küçültülüp, bunlara gelen özel kaplamalardan destek alınılarak ara boşlukların doldurulması işlemidir.
Doğal diş diziliminde diş kaybı ile oluşan boşluk il etapta sorun yaratmıyor gibi gözükse de zaman içerisinde komşu dişlerde bu boşluğa doğru hareket başlar. Sonuç; boşluğun yanındaki dişlerde diş eti problemleri, çene kemiğinde kemik kayıpları, diş estetiğinde bozulma ve çiğneme kuvvetinde azalmadır. Diş kaybı sonucu oluşan boşluk tedavi edilmediği sürece komşu dişlerin de kaybedilme tehlikesi vardır.
-Lamina Protezler: Diş dokusunun en az kaybedildiği durumlarda kullanılan tedavi alternatifidir. Dişin ön yüzeyinin hafif şekilde aşındırılarak ince bir porselen ile kaplanması işlemidir. Genellikle ön dişlere uygulanan çok ince materyallerdir. Özel yapıştırıcılar kullanılarak uygulama yapılan porselen laminalar; renk ve ışık geçirgenliği iyi olan materyaller olduğunda doğal diş görünümü kadar estetik görünümde verirler.
Hareketli Protezler
Ağızdaki tüm dişlerin neredeyse kaybedildiği durumlarda çoğunlukla tercih edilen bir uygulamadır. Yaşlılarda hareketli protez kullanımı yoğun bir şekilde görülmektedir. Hareketli protezler hastanın kaybolan doku ve dişlerinin yerini alacak şekilde hazırlanır. Hasta hareketli protezleri kendisi istediği zaman çıkarıp takabilir. Yeni yapılmış bir hareketli proteze alışmak biraz zaman alabilir. Bu süreçte yemekleri küçük lokmalar halinde ağza almak, iki taraflı çiğneme yapmak gerekir. Protezi devamlı ağızda tutmamak gerekir. Geceleri çıkarıp temizleyerek ıslak bir kâğıt havluya sarmak veya içi dolu bir kaba koymak gerekmektedir. Böylece ağızdaki yumuşak dokular dinlenir, mantar ve bakterilerden kaynaklı enfeksiyonların önüne geçilmiş olunur. Hareketli protez çeşitleri;
-Total (Tam) Protezler: Halk arasında damak protez olarak da adlandırılan tedavidir. Ağızda tüm dişler kaybedilmişse tercih edilirler. Alt ve üst kemik dokusundan destek alarak üretilen protezlerdir. Takma diş olarak da bilinen total protezler, takılıp çıkarıldığı için kişiye rahatlık sağlar.
-Parsiyel (Bölümlü) Protezler: Hastanın dişlerinin bir kısmını kaybetmiş olduğu durumlarda sabit protez yapılması uygun değilse; yani eksik dişlerin sayısının fazlalığı yada dişlerin yeteri kadar yük taşıyamaması vb. sebepler söz konusuysa parsiyel protezler tercih edilir. Parsiyel protezde eksik dişlerin yerini dolduran plastik dişler (akril), pembe ya da dişeti renginde bir altyapı ve bunları birbirlerine bağlayan metal bir altyapı bulunur. Bununla beraber en önemli kısmı dişlere tutunmasını sağlayan metal kroşeler (kancalar) kullanılır. Dişin görünen yüzeyini kol gibi sararak tutunmayı sağlayan metal kroşeler estetik olarak kabul edilmesi zor bir görüntü oluşturduğundan dezavantaj kabul edilir. . Hassas tutuculu protezler de vardır. Bu protezler halk arasında çıtçıtlı protez olarak da bilinir. Kaplamanın arkasına bir çıkıntı yapılarak proteze yuva yapılır ve yuvaya bu çıkıntı oturur. Metal kroşe olmadığı için daha estetiktirler.